Door kanker of de behandeling bij kanker kunnen verschillende klachten ontstaan rondom eten en drinken. Een veelgehoorde klacht in de praktijk, is smaakverandering. Dit kan een ontzettend vervelende klacht zijn, omdat het kan leiden tot verlies van het plezier in eten en ook tot gewichtsverlies, omdat eten wat je eerder lekker vond, nu niet meer smaakt.
Hoe werkt je smaak?
Op je tong zitten smaakpapillen. Hiermee proeven we de smaken zoet, zuur, zout, bitter en umami (ook wel hartig genoemd). Geur heeft ook een grote invloed op de smaak van het eten. De structuur en de temperatuur van je eten en drinken en het gevoel dat dit geeft in je mond spelen ook een rol bij de ervaring van smaak. Zo kan eten in je mond een stroef of droog gevoel geven of juist een vettig gevoel. Zo zorgt bijvoorbeeld krokant of pittig eten dat je beter gaat kauwen, wat weer zorgt voor aanmaak van speeksel. Daarnaast speelt de bereidingswijze van eten een rol bij hoe je smaak beleeft, net als de omgeving waarin je eet.
Hierbij een aantal tips om smaakverandering tegen te gaan:
Adviezen bij een metaalsmaak
- Vermijd ingeblikte voedingsmiddelen.
- Maak gebruik van plastic bestek tijdens het eten.
- Voeg zoete smaken toe: zoals geraspte wortel, kaneel of honing.
- Schrob je tong dagelijks en drink voornamelijk door een rietje.
- Eet een zuurtje of eet een kauwgom.
‘’Als je voor de behandeling niet van zoetigheden hield maar wel van hartige gerechten, kan het zijn dat je tijdens de behandeling juist een voorkeur voor zoete producten ontwikkelt en een afkeer van hartige producten. Blijf daarom producten uitproberen.’’
Adviezen bij een vieze/bittere smaak
- De temperatuur van eten en drinken beïnvloedt de smaak; warme gerechten hebben namelijk een sterkere smaak dan (ijs)koude gerechten.
- Door de verminderde speekselproductie kan de smaakbeleving minder zijn omdat met een droge mond minder goed kan worden geproefd. (Veel) water drinken bij een maaltijd helpt om klachten zoals een droge mond of een vieze smaak te verminderen.
- Reuk en smaak gaan samen. Als je reuk verminderd is, proef je veel minder. Je kunt de smaak verbeteren door goed te kauwen. Zo komen veel voedseldeeltjes achter op de tong, waardoor de smaak van het eten zich kan verspreiden in de mond en keel.
- Vervang gebakken of gebraden vlees door vis, (koude) gebakken kip, vleeswaren, kaas, een ei gerecht of vegetarische producten om afkeur tegen gebakken vlees tegen te gaan.
- Soms verdwijnt de vieze smaak even door iets te eten wat de vieze smaak overheerst, zoals een pepermuntje, kauwgom, een zuurtje, of een sinaasappel.
‘’Smaakveranderingen komen voor bij één derde van de mensen die bestraling hebben ondergaan en tot één à twee jaar na de chemotherapie kan er een verbetering in de smaak worden verwacht’’.
Adviezen bij een vlakke smaak
- Gebruik voedingsmiddelen met sterke smaken, zoals kruiden en specerijen. Hierbij kun je denken aan: zoetzure uitjes en augurkjes, gember, sambal, wasabi, mosterd, azijn, ketchup, marinades, pesto, piccalilly, sojasaus en citroensap. Voeg citroen, limoen en azijn toe aan voedingsmiddelen om de smaak te versterken.
- Eet vlees dat gekruid is met verse kruiden met een sterke smaak zoals rozemarijn, tijm en munt of bereid het vlees met knoflook, gember of kaneel en nootmuskaat.
- Voeg aan het eten groenten met een sterke smaak toe, zoals bleekselderij, knolselderij, pastinaak, uien, pijpuitjes, paprika en tomaat.
- Voeg aan toetjes, ontbijtgranen en pap specerijen als kaneel, kardemom, speculaaskruiden of nootmuskaat toe.
- Experimenteer met texturen om te zien of het eten daardoor beter smaakt. Geroosterd brood of crackers kunnen beter smaken dan zacht brood.
Wil je tips specifiek voor jouw situatie ontvangen? Maak dan een afspraak met één van onze oncologische geschoolde diëtisten: Pleun Houwen, Veerle Zeller of Liza van Bussel.
Liza van Bussel, april 2023
