Wat is coeliakie?

Coeliakie is een auto-immuunziekte waarbij het lichaam heftig reageert op gluten, een eiwit dat voorkomt in granen zoals tarwe, gerst, rogge, spelt en kamut. Bij mensen met coeliakie leidt de inname van gluten tot een ontstekingsreactie in de dunne darm, waarbij de darmvlokken beschadigd raken. Dit heeft als gevolg dat voedingsstoffen minder goed worden opgenomen, wat kan leiden tot tekorten en uiteenlopende gezondheidsklachten.

Coeliakie is een chronische aandoening die op elke leeftijd kan ontstaan. De ziekte is erfelijk: als iemand in je directe familie (ouders, broers of zussen) coeliakie heeft, kan de kans groter zijn dat jij het ook hebt.

Symptomen

Coeliakie wordt ook wel “de kameleon onder de ziektes” genoemd, omdat de klachten per persoon sterk verschillen. Sommige mensen hebben klassieke maag-darmklachten, terwijl anderen vooral vage of juist psychische symptomen ervaren. En sommige mensen hebben helemaal geen merkbare klachten, maar wél darmschade. Bij kinderen kunnen symptomen zich anders uiten, zoals groeiachterstand, buikpijn of gedragsveranderingen.

Mogelijke symptomen zijn onder andere:

  • Diarree of juist verstopping
  • Opgeblazen gevoel, winderigheid
  • Vermoeidheid
  • Gewichtsverlies of -toename
  • Bloedarmoede (ijzertekort)
  • Botontkalking
  • Depressieve gevoelens of prikkelbaarheid
  • Huidproblemen zoals eczeem of acne

Testen op coeliakie

Denk je dat je coeliakie hebt? Laat je dan altijd testen via de huisarts vóórdat je begint met een glutenvrij dieet. Wanneer je langere tijd geen gluten eet, kunnen de antistoffen in je bloed dalen tot normale waarden, waardoor de ziekte moeilijker of zelfs niet meer aantoonbaar is. De diagnose begint meestal met een bloedtest (bijv. anti-TTG antistoffen). Als deze test afwijkend is, volgt er soms een verwijzing naar een maag-darm-leverarts voor een darmbiopsie om de diagnose te bevestigen, dit gebeurt echter niet altijd.

Het glutenvrije dieet bij coeliakie

Als de diagnose coeliakie is gesteld, is het noodzakelijk om levenslang 100% glutenvrij te eten. Een ‘bijna glutenvrij’ dieet is niet voldoende: zelfs kleine hoeveelheden gluten kunnen al ontstekingen veroorzaken en schade aan de darm aanrichten, ook als je daar op dat moment niets van merkt. Een goed samengesteld glutenvrij dieet is essentieel om tekorten te voorkomen. Denk aan tekorten in: ijzer, vitamine D, foliumzuur, vitamine B12, calcium en vezels.

Weetjes!

  • Gebruik je de oven? Zet de oven niet op de hete lucht stand waar ook glutenrijke producten in hebben gezeten/zitten. De circulerende lucht in een heteluchtoven kan glutenkruimels verspreiden. Dek glutenvrije gerechten af of gebruik aparte rekken om besmetting te voorkomen.
  • De wetgeving voor de etiketten gaat/ is al aan het veranderen! Het wordt sporen is vanaf 2026 niet meer toegestaan in de vermelding over kruisbesmetting op een etiket. De zin ‘kan sporen bevatten van’ is heel onduidelijk voor veel mensen, want dan weet je niet zo goed of er nou wel of geen gluten in zitten. Voor de bedrijven is het dus vanaf 2026 verplicht om serieuze onderbouwde risicoanalyse te doen, is er inderdaad sprake van een reëel risico, dan moet het verplicht vermeld worden op het etiket.
  • Wist je dat er in cosmetica, shampoo, rokerstandpasta en kinderspeelgoed ook gluten kunnen zitten! Lees dus ook op deze producten goed de ingrediënten lijst of vraag na op de apotheek wat er in jouw medicatie zit!

Begeleiding door jouw ProFitt diëtist

Een glutenvrij dieet lijkt op het eerste gezicht eenvoudig, maar er komt veel meer bij kijken dan alleen het vervangen van brood of pasta. Daarom adviseren wij dan ook om met onze gespecialiseerd diëtist Anne Velten aan de slag te gaan om jouw eetpatroon op een gezonde manier glutenvrij te maken, om je zo energiek en fit mogelijk te voelen.

Wij kunnen je helpen bij:

  • Het samenstellen van een volwaardig, gezond glutenvrij eetpatroon
  • Bij het lezen van etiketten
  • Voeding tekorten voorkomen
  • Praktische tips voor thuis, op reis of in sociale situaties

Want simpelweg alles vervangen door glutenvrije varianten betekent niet automatisch dat je gezond eet: veel glutenvrije producten bevatten minder vezels en meer suiker, zout of vet.

Praktische tips voor het dagelijks leven

Leven met coeliakie vraagt aanpassing, maar is goed te doen met de juiste kennis en voorbereiding. Een paar praktische adviezen:

  • Kijk uit voor kruisbesmetting, vooral in de keuken (gebruik aparte boters, toasters, snijplanken).
  • Eet buiten de deur? Informeer altijd vooraf of het restaurant glutenvrij kan koken.
  • Gebruik betrouwbare apps, zoals ‘Ik Kies Glutenvrij’ of ‘Scan Eat’ om snel ingrediënten te checken.
  • Wees open naar je omgeving, zodat mensen rekening met je kunnen houden.

Hulp en informatie

Opzoek naar meer informatie over Coeliakie, kijk dan ook eens op deze pagina’s:

Tot slot

Coeliakie heeft grote impact, maar met de juiste diagnose, begeleiding en motivatie kun je klachtenvrij en vol energie leven. Je darmen hebben tijd nodig om te herstellen,  gun jezelf dat ook. Met kennis en begeleiding maak jij je glutenvrije leven een stuk makkelijker én gezonder.

Anne Velten, mei 2025

Bron afbeelding:

Coeliakie